Yüreğir Boyu

ÜREĞİR – YÜREĞİR BOYU

Yazılımı ve söylemi üregir, üreğir, üreğil, yüregir, yüreğir, yüreğil diye değişebilen Yüreğir boyu, yirmidört Oğuz boyundandır. Sol kol, Üçoklara bağlıdır. Dağhan'ın Salur, Eymür, Alayund ve Yüreğir adlı dört oğlundan; Yüreğir'in adıyla anılır. Kuşu (Uç) kuşu, (sünukü) etten payı sol umacadır. Sol umaca, sağ kalça (sağrı) kısmıdır. İşareti üçok ve bir yaydır. Bu işaret aynı zamanda Oğuzlarda( Yabgu) işaretidir.
Kayı, Yazır, Avşar ve Yüreğir boyları Oğuz Yabguları çıkarmış boylardır. Yüreğir boyu üçok kolundan yabgu çıkaran tek boydur..

Aral gölüne dökülen Seyhun ve Ceyhun ırmaklarının arasındaki verimli bölge eskiden Yüreğir -Yüreğil diye anılırdı. İki nehir arası diye de anılan bu bölgeyeYüreğir-Yüreğil denilmesi,Yüreğir boyunun kışlağı olmasındandır.
Çukurova'da (Adana) Seyhan ve Ceyhan ırmakları yanyana akarlar. İkisinin arasındaki ovaya Yüreğir ovası denir. Yüreğir boyu, Seyhun ve Ceyhun ırmaklarının adlarını buraya getirmiştir. İki kırmağa Seyhan ve Ceyhan adlarını verip; arasında kalan ovaya Yüreğir ovası demişlerdir. Burası Yüreğir ve birlikte gelen Salur, Kınık ve Bayındır boylarının yurdudur. Bugün bu ova Yüreğir diye anılmaktadır.

Yüreğir, Seyhan ve Ceyhan'ın adlarını Çukurova'ya taşıyanlar sonuçta Üçoklu Oğuz boylarıdır.Yüreğirler, Kınık, Bayındır ve Salur boylarıyla birlikte bölgeye on ikinci yy öncesinde gelmişler.Ramazan Bey Yüreğirlerin ve Üçokların başıdır. O günlerde Mısır Kölemen devleti adına Dulkadır oğlu Karaca beğ, bölgeyi yönetmektedir. 1352 'de Kölemenlere, başarısız bir isyana karışmıştır. Bu yüzden görevden alınmıştır. Üçokların başı Ramazan Bey, bölgeye Türkmen emiri yapılmıştır.Adana ve yöresinde Ramazanoğlu Beyliği tarih sahnesine böyle çıkmıştır. Bölge, 1516-17 yıllarında Mısır Seferi sırasında Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı toprağına katılmıştır. O vakte değin, Karamanlı, Kölemenli ve Osmanlı arasında çekişme konusuydu. Ancak bölgenin gerçek egemeni Üçoklar ve Varsaklar'dı.

Yüreğir, üreğir adları Türkiyenin çeşitli yerlerinde köy, mahalle, yöre ve ekinlik adı olarak elliye yakın sayıda geçmektedir. Adana'da Yüreğir ovası, Kastamonu'da (6) köy, Hamideli'nde (4) köy, Antalya-Teke'de (4 ) köy, Sıvas (3), Bozok (3), Afyon (3), Canık (3), Amasya (2), Menteşe (2), Trabzon'da 1 köy gibi dağılım gösterir...

XVI.yy da Trabzon'daki Yüreğir yöresi ve nahiyesi Karaburun ile İsmail Bey'in güneyindeki Boğalı köyünden başlayıp batıda BOYNUYOĞUN köyüne kadar uzanan ince-uzun bir araziyi kapsarmış. Bu bölgede on üç köy varmış.Bu bölgenin batı ucunda Aşağı Boynuyoğun ve Yukarı Boynuyoğun adıyla iki köy adı geçer Türkiye'de Boynuyoğun adını taşıyan bir köy halen Adana-Yüreğir'dedir. Hatay- Altınözü'de Boynuyoğun köyü vardır. Kahramanmaraş - Andırın'da ve İzmir- Tire'de de birer Boynuyoğun köyü vardır.
Yeniil'in (Sıvas) eski kayıtlarında Boynuyoğun boyunun adı sık sık geçmektedir.
Günümüzde Üreğil adıyla Ankara- Beypazarı, Bursa- Orhangazi' de iki köy;Yüreğil adıyla Denizli – Dazkırı ve Acıpayam ilçelerinde; Kayseri Merkez ilçede birer köy adı geçer. Yüreğir adıyla Adana-Seyhan'da bir yörenin-ovanın adı geçmektedir. Erek- Van, Erekli-Balıkesir Merkez adları da ereğili tınısı vermektedir.

Çok sayıda kişinin soyadında üreğir, yüreğir ve yüreğil adları geçmektedir. Ereğli adı da yüreğir-üreğir sözünden galat olabilir..Her ne kadar (Herakle) adı, Konya- Ereğli ilçesinin eski kale adıdır. (Herakle) adının bozulmasıyla Ereğli adı doğdu diyenler var-dır. 1933 tarihli Köylerimiz dizininde Ereğli- Araç, Ereğli-Bayındır, Ereğli – Çorlu, Ereğli-Karamürsel adları de geçer. O dönemde Zonguldak ve Konya- Ereğli'si adıyla iki ilçemiz vardı. Bunların hepsi Herakle'den doğmuş denebilir mi? Ben adların yüreğirden doğmuş olması gerektiğini düşünüyorum.
Değerlerimize sahip çıkmazsak kültürümüz kapanın elinde kalacak. Sağlıcakla kalın.
hasipozturk@hotmail.com Hasip ÖZTÜRK – Bursa, 24.03.06